🔢 Asal Sayılar
❔ Asal Sayılar Nedir?
Kendinden önceki sayıların hiç birine bölünmeyen sayılardır.
- Kendinden önceki asallara bölünmeyen sayılar da denebilir
- Her sayı, asalların çarpımı ile oluşmuştur
- Fizikteki atomlar (veya kuarklar), biyolojideki genler ile kıyaslanabilir
- Her ikisi de (bilinen) en küçük yapıtaşı olarak geçmektedir
- Atomları anlayarak doğayı ve kuantumu anlamaya çalışmaktayız
- Tıp biliminin ilerlemesi de genetik haritamızın oluşturulmasıyla ilişkilidir
- Asal sayılar da sayıların en küçük yapı taşlarıdır
💎 Asal Sayılar Neden Bu Kadar Önemli?
Asal sayılar ve bunların düzeni çok sık karşılaşılan bir düzendir.
Her sayı asal sayılar ile üretilebilmektedir
Asal sayıların formülü yoktur, günümüze kadar hala bulunamamıştır
- Herhangi bir asal sayıdan sonra gelen asal sayıyı, denemek dışında bulma şansımız yok
- Bu konu üzerine Riemann Teoremi yazılmış ve bunun için 1 milyon dolarlık ödül vardır
Herhangi bir sayıdan daha küçük asal sayıları hesaplayan Zeta fonksiyonu iddia edilmiş ama ispatlanamamıştır
)
📈 Optimizasyon için Asal Sayılar
Asal sayıların dağılımları ile uranyum atomunun enerji seviyelerinin dağılımı birbirinin aynısıdır (?
- Uranyum atomu düzenli olmak ve bozulmamak için mümkün olan en düşük enerji seviyesini seçmeyi amaçlar
- Matematiğin en gizemli konularından biri olan asal sayılar neyi optimize etmektedir?
🐣 Asal Sayıların Kullanıldığı Alanlar
- Şifreleme biliminin temeli asal sayılara bağlanır
- Kriptoloji biliminde şifrenin çözülebilmesi temel alınır
- Şifrenin çözülebilmesi için tersi alınması gerekir
- Şifreleme uzayı modüler uzay olarak geçmektedir
- Moduüler uzayda sayının tersinin olabilmesi için aralarında asal olması gerekmektedir
- Asal olmama durumunda, tersini alma işleminde tekrarlı sonuçlar çıkabilir ve şifreyi karalamadan farksız kalabilir
📜 Asal Sayıları Bulmaya Çalışan Formüller
- Fermat, Mersenne'ye yazdığı bir mektupta $$2^{2^n} + 1$$ sayısının asal olacağını öne sürmüştür.
- Bu işlemin doğru olabilmesi için $$2^n - 1$$'in de asal olması lazım, ancak bu her işlem için doğru değildir.
- Bunu test etmek için Lucas-Lehmer testi uygulanmaktadır
- Testten geçen sayılar, Mersenne Prime olarak ele alınmaktadır